Kategori: Makaleler

Gut Hastalığını Ne Tetikler? Psikolojik Bir Bakış İnsan davranışlarını anlamaya çalışan bir psikolog olarak, bedenin sessiz çığlıklarını dinlemek her zaman büyüleyici olmuştur. Çünkü insan, yalnızca zihinsel bir varlık değil; duygularının, düşüncelerinin ve sosyal ilişkilerinin de bedende yankı bulduğu bir bütündür. Gut hastalığı da bu bütünlüğün en çarpıcı örneklerinden biridir. Genellikle “zengin hastalığı” ya da “beslenme fazlalığının sonucu” olarak anılsa da, aslında derin bir psikolojik altyapıya sahiptir. Peki, gut hastalığını ne tetikler? Bu soruya yalnızca biyolojik değil, psikolojik bir perspektiften de bakmak gerekir. Bilişsel Psikoloji Açısından Gut Hastalığı Bilişsel psikoloji, düşünme biçimimizin bedenimizi nasıl etkilediğini inceler. Gut hastalığı, genellikle kontrol algısının…

Daha Ki Ayrı mı? Siyaset, Dil ve Güç Üzerine Bir Analiz Bir siyaset bilimci gözüyle başlamak isterim. Toplumsal düzen, yalnızca yasalarla ya da kurumlarla değil, kelimelerle de kurulur. Her dil tercihi, bir iktidar ilişkisinin yansımasıdır. “Daha ki ayrı mı?” sorusu, yüzeyde dilbilgisel bir mesele gibi görünür; oysa derinlerde, gücü, anlamı ve kimliğin sınırlarını tartışmaya açar. Çünkü siyaset sadece kürsülerde değil, cümlelerin içinde de yaşar. Dil ve İktidar: Sözcüklerin Siyasi Anatomisi Dil, iktidarın en eski aracıdır. Michel Foucault’nun söylediği gibi, bilgi ve iktidar birbirinden ayrılamaz; kimin konuştuğu, neyi nasıl söylediği, toplumsal düzenin neresinde durduğumuzu belirler. “Daha ki ayrı mı?” gibi küçük…

Cerresi Ne Demek? Geleceğin Zihin Haritasında Yeni Bir Kavramın İzinde Hayatın hızla değiştiği, kavramların anlamlarının dönüşmeye başladığı bir çağda yaşıyoruz. Tam da bu yüzden bugün, sizlerle birlikte “cerresi” kelimesinin etimolojik derinliklerine ve gelecekteki potansiyel etkilerine doğru bir yolculuğa çıkmak istiyorum. Bu yazıyı bir bilgi aktarmaktan çok, bir beyin fırtınası daveti gibi düşünün. Çünkü bazen bir kelime, sadece bir kelime değildir; o kelime geleceğe dair düşüncelerimizin, hayallerimizin ve stratejilerimizin kapısını aralayabilir. Cerresi Ne Demek? Köklerinden Geleceğe Uzanan Bir Kavram “Cerresi” kelimesi, tarihsel olarak seyyah, gezgin veya gezici anlamlarında kullanılmıştır. Osmanlı döneminde “cer” kelimesi genellikle dolaşmak, gezmek anlamına gelirken, “cerresi” de bu…

2024 Yılı Muharrem Ayı Ne Zaman? “Zamanın Sessiz Hatırası” Bazen bir tarih, sadece bir sayıdır. Ama bazen… bir tarih, kalbinizde yankılanan bir duadır. Muharrem ayı da tam olarak öyle bir zaman dilimi. 2024 yılı geldiğinde, takvimlerin üzerinde sade bir satır olarak dursa da; içimizde çok daha derin, çok daha insani bir anlam taşır. O sabah, Selim elinde kahvesiyle takvime baktı. “2024’te Muharrem ne zamandı?” diye sordu kendi kendine. Aynı anda eşi Elif, mutfaktan seslendi: “Senin için tarih mi önemli, yoksa o ayın ruhu mu?” Zamanı sayılarla değil, duygularla ölçmek Selim, mühendis kafasıyla düşünen bir adamdı. Her şeyin bir düzeni, bir…

Kunduracı Göğsü Vakum Nasıl Kullanılır? Tarihsel Bir Perspektiften Bedensel Dönüşümün Hikâyesi Bir Tarihçinin Samimi Girişi Tarih, yalnızca savaşların, kralların ve imparatorlukların değil; insan bedeninin de hikâyesidir. Beden, çağlar boyunca hem doğanın hem de toplumun izlerini taşımıştır. İşte kunduracı göğsü — yani göğüs kafesinin içe çökük olduğu durum — bu izlerden biridir. Eskiden “bedensel kusur” olarak tanımlanan bu yapı, bugün modern tıbbın geliştirdiği yöntemlerle güvenli ve estetik biçimde düzeltilebiliyor. Bu yöntemlerden biri de vakum tedavisidir. Ancak bu tedaviye yalnızca bir tıbbi uygulama olarak değil, aynı zamanda insanın kendi bedenini dönüştürme arzusunun tarihsel bir uzantısı olarak bakmak gerekir. — Tarihten Günümüze: Bedeni…

Kargo Teslim Edilmezse Ne Olur? Bir Edebiyatçının Bakışından Bekleyişin ve Kaybın Hikâyesi Giriş: Kelimelerin Teslimatı Bir edebiyatçı için her kelime, bir mektup gibidir. Her cümle, bir yere varması gereken bir “anlam kargosu”dur. Kargo teslim edilmezse ne olur? sorusu bu yüzden yalnızca maddi bir sürecin aksaması değildir; aynı zamanda iletişimin, anlamın ve duygunun yolda kalması demektir. Tıpkı bir roman kahramanının beklenmedik bir mektubu asla alamaması gibi, biz de bazen hayatın lojistik ağı içinde kaybolan duyguların sessizliğine tanıklık ederiz. Kafka’nın Kapısında Beklemek: Bürokrasi ve Varoluş Bir kargo teslim edilmezse, Kafka’nın “Dava” romanındaki Joseph K. gibi beklemeye mahkûm oluruz. Çünkü teslim edilmeyen her…

Gönül Rahatlığı Ne? Toplumsal Normlar ve Kültürel Kodlar Arasında Bir Duygu Hâli Bir Sosyoloğun Gözünden: Gönül Rahatlığının İzinde Toplumun karmaşık dokusunu çözmeye çalışan bir araştırmacı olarak, çoğu zaman insanların yüzlerindeki huzur ya da huzursuzluk ifadelerine takılırım. “Gönül rahatlığı” dediğimiz şey, kimine göre vicdanla, kimine göre kaderle, kimine göre de toplumsal onayla ilgilidir. Ancak bu kavram, sadece bireysel bir his değil, aynı zamanda toplumun görünmez kurallarıyla şekillenen bir duygusal düzenin parçasıdır. Gönül rahatlığı, bir toplumda “doğru” kabul edilen davranışlarla bireyin kendi içsel değerleri arasındaki uyumdan doğar. Yani, insanın hem kendisiyle hem de içinde yaşadığı sosyal çevreyle barışık olma hâlidir. Toplumsal Normlar…

Tıpkı bir roman girişindeki sessizlik gibi, rakamsız bir boşluk hayâl edelim. Sözcüklerin, sayfalarda anlam ördüğü gibi, nüfus da bir yerin hikâyesine nüfuz eder. Bir edebiyatçı için rakamlar soğuk görünse de, her sayı bir karakteri, bir öyküyü saklar. İşte bu yüzden “Gölpazarının nüfusu ne kadar?” sorusunu dile getirirken, yalnızca istatistik değil, insan topluluğunun iç sesiyle de bakmak isterim. Gölpazarı’nın Sayılarla Konuşan Yüzü Bugünkü verilere göre Bilecik’in Gölpazarı ilçesinin nüfusu 9.910 kişidir. [1] Bu toplam, 5.491 erkek ve 4.419 kadın olarak dağılım göstermektedir. [2] İlçe merkezi ile köy-belde nüfuslarının dağılımına bakıldığında, merkezde yaşayanların sayısı 6.647, kırsal alanlardakiler toplam 3.263’ü oluşturur. [2] Belki…

Handan Hangi Dil? Çoklu Bakış Açılarıyla Bir Edebî Dil Okuması Konulara farklı açılardan bakmayı, aynı metni hem veriyle hem de duyguyla tartmayı seviyorum. Bu yazıda “Handan hangi dil?” sorusunu tek bir doğruya indirgemeden, sizlerle fikir alışverişi yapma niyetiyle açıyorum. Kimi okurlar için dil; söz varlığı, cümle uzunlukları ve anlatım tekniklerinin ölçülebilir bir toplamıdır. Kimileri içinse dil; hissin nabzı, toplumsal bir çağrının sesi ve empati kurmanın yolu… Gelin, Handan’ın dilini bu iki yaklaşımı diyalog hâline getirerek tartışalım. Hızlı cevap: Metnin yazı dili Türkçedir; yazıldığı dönem nedeniyle Osmanlı Türkçesinin söz varlığı ve üslup izleri güçlüdür. Ama “hangi dil?” sorusu sadece alfabe ve…

Alakart Kelimesinin Anlamı Nedir? – Bilimsel Merakla Dilin Sofrasına Oturmak Merhaba sevgili okur, Bugün birlikte bir kelimenin kökenine değil, bir düşünme biçiminin izine bakacağız: “Alakart”. Hepimiz restoran menülerinde görürüz ama kaçımız gerçekten anlamını, kökenini ve kültürel yansımalarını biliyoruz? Bilimsel bir merakla, hem dilbilimsel hem sosyolojik bir bakış açısıyla bu kelimenin derinlerine inelim. “Alakart”ın Bilimsel Kökeni: Bir Dil Yolculuğu “Alakart” kelimesi, Fransızca kökenli bir ifadedir: “à la carte”, yani “menüden seçilen” veya “karttaki şekilde” anlamına gelir. Dilbilimsel açıdan bu kelime, yabancı dillerden Türkçeye geçen ödünç kelimeler (loanwords) kategorisindedir. Yani Türkçe, tarih boyunca kültürel etkileşimle zenginleşirken, Fransızca’dan birçok kavramı kendi ses yapısına…